กษัตริยานุสรณ์

---

      หนังสือคำโคลงยอพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกที่สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารีทรงพระราชนิพนธ์เมื่อครั้งทรงศึกษาอยู่ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๕ โรงเรียนจิตรลดา พุทธศักราช ๒๕๑๖ อาจารย์กำชัย ทองหล่อ ผู้ถวายการสอนวิชาภาษาไทย ณ โรงเรียนจิตรลดา ได้ตั้งชื่อบทกวีนี้ทูลเกล้าฯ ถวายว่า 'กษัตริยานุสรณ์' 

      สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี นำบทกวีนี้ขึ้นทูลเกล้าฯ ถวายสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ในวันเฉลิมพระชนมพรรษา ๑๒ สิงหาคม ๒๕๑๖ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวงโปรดโคลงบทที่ขึ้นต้นว่า 'รักชาติยอมสละแม้  ชีวี' มากที่สุด จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้หม่อมหลวงพวงร้อย อภัยวงศ์ ประพันธ์ทำนองเพลง ให้ชื่อว่า  'ดุจบิดามารดร' ที่ใช้ร้องมาจนทุกวันนี้ 

      ต่อมา ในพุทธศักราช ๒๕๒๐ การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย ขอพระราชทานพระราชานุญาตจัดพิมพ์พระราชนิพนธ์บทกวี 'กษัตริยานุสรณ์' ขึ้นเพื่อหารายได้ทูลเกล้าฯ ถวาย สมทบทุนมูลนิธิสายใจไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์ เนื่องในโอกาส "วันสายใจไทย" ๒ เมษายน ๒๕๒๐ ซึ่งตรงกับวันพระราชสมภพของสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ประธานกรรมการบริหารมูลนิธิสายใจไทยฯ

      ตัวอย่างบางส่วนของพระราชนิพนธ์บทกวีใน 'กษัตริยานุสรณ์' 

     "รักชาติยอมสละแม้          ชีวี

รักเกียรติจงเจตน์พลี              ชีพได้

รักราชมุ่งภักดี                       รองบาท

รักศาสน์ราญเศิกไส้               เพื่อเกื้อพระศาสนา

     อันสยามเป็นบ้านเกิด        เมืองนอน

ดุจบิดามารดร                       เปรียบได้

ยามสุขสโมสร                      ทุกเมื่อ

ยามศึกทุกข์ยากไร้                ปลาตเร้นฤๅควร ฯ"